ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ – μέρος 2ο – ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΤΑ PARROT – PLUTCHIK

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ  ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

ΝΙΚΟΣ   ΜΑΡΚΑΚΗΣ

• Τελικά πόσα  είναι  τα  συναισθήματα ; Πώς  έχουν  ταξινομηθεί ;

       Ενώ  οι  ψυχολόγοι  συμφωνούν  για  τα  βασικά συναισθήματα, διαφωνούν  ως  προς  τον  αριθμό  τους  και  την  ταξινόμησή  τους.  Υπάρχουν  πολλές  θεωρίες.  Θα  αναφέρω  αυτές  που  εγώ  θεωρώ  πιο  αξιόπιστες  και  σημαντικές.

       Ο  Αριστοτέλης  από  τον  4^οπ.Χ,  αιώνα  προσπάθησε  να  βρει  πόσα  είναι τα  βασικά  συναισθήματα.  Κατέληξε  σε  14  που  τα  ονόμασε  ανάγωγα  συναισθήματα :  ο  φόβος, η  εμπιστοσύνη, ο  θυμός, η  φιλία, η  ηρεμία, η  εχθρότητα, η  ντροπή, η  αναίδεια, το  κρίμα, η  ευγένεια, ο  φθόνος, η  αγανάκτηση, η  άμιλλα  και  η  περιφρόνηση.

 ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ   ΚΑΤΑ  PARROT

       Ο  W. Gerrod   Parrott ( 2001 )  κατηγοριοποίησε  πάνω  από  100  συναισθήματα  σύμφωνα  με  την  άποψή  του, σε  μια  δενδροειδή  μορφή, χωρίζοντάς  τα  σε  3  κατηγορίες, βασικά, δευτερεύοντα  και  τριτογενή. Έχει  ως  εξής :

	ΒΑΣΙΚΑ	ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ	Τ  Ρ  Ι  Τ  Ο  Γ  Ε  Ν  Η
1.	ΑΓΑΠΗ	Στοργή	Συναισθηματικότητα, συμπόνια, τρυφερότητα, φροντίδα, ελκυστικότητα, συμπάθεια, στοργικότητα, λατρεία
		Λαγνεία / σεξ. Έλξη	Επιθυμία Πάθος Ερωτική  τρέλα
		Λαχτάρα	Λαχτάρα
2.	ΧΑΡΑ	Κέφι	Διασκέδαση, ευδαιμονία, ευθυμία, ανοησία, διαχυτικότητα, χαρά, τέρψη, απόλαυση, ευτυχία, αγαλλίαση, έξαψη, ικανοποίηση, έκσταση, ευφορία
		Ζέση	Ενθουσιασμός, ζήλος, έξαψη, συγκίνηση, χαρμοσύνη
		Ολοκλήρωση	Ευχαρίστηση
		Υπερηφάνεια	Θρίαμβος
		Αισιοδοξία	Προθυμία, ελπίδα
		Φρενίτιδα	Έκσταση, διονυσιασμός
		Ανακούφιση	Ανακούφιση
3.	ΕΚΠΛΗΞΗ	Κατάπληξη	Σάστισμα, εμβροντησία
4.	ΘΥΜΟΣ	Αψιθυμία	Παροξυσμός, ταραχή, ενόχληση, γκρίνια, στρυφνότητα, κακοτροπιά
		Εξόργιση	Αγανάκτηση
		Οργή	Θυμός, εξόργιση, μανία, μήνις, εχθρότητα, αγριότητα, πικρία, μίσος, περιφρόνηση, κακεντρέχεια, εκδικητικότητα,  αντιπάθεια, δυσανασχέτηση
		Αηδία	Αποτροπιασμός, περιφρόνηση, σιχαμάρα
		Φθόνος	Ζήλεια
		Βάσανο	Δεινοπάθημα
5.	ΛΥΠΗ	Ταλαιπωρία	Μαρτύριο, οδύνη, πλήγμα
		Λύπη	Κατάθλιψη, απόγνωση, κατήφεια, νωθρότητα, δυστυχία, θλίψη, καημός, αλίμονο, αθλιότητα, μελαγχολία
		Απογοήτευση	Απογοήτευση, δυσαρέσκεια
		Ντροπή	Ενοχή, μεταμέλεια, τύψεις
		Παραμέληση	Αποξένωση, ηττοπάθεια, αποθάρρυνση, αμηχανία, νοσταλγία, ταπείνωση, ανασφάλεια, προσβολή
		Συμπόνια	Οίκτος, συμπόνια
6.	ΦΟΒΟΣ	Φρίκη	Σοκ, φόβος, τρομάρα, φρίκη, τρόμος, πανικός, υστερία, εξευτελισμός
		νευρικότητα	Άγχος, αγωνία, ανησυχία

Ο  ΤΡΟΧΟΣ  ΤΩΝ  ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ  ΤΟΥ  PLUTCHIK

        Όπως  φαίνεται  και  από  το  σχήμα, ο  τροχός  των  συναισθημάτων  είναι  παρόμοιος  με  τον  τροχό  των  χρωμάτων. Περιλαμβάνει  8  βασικά  συναισθήματα ( χαρά, θλίψη, φόβο, θυμό, αηδία, εμπιστοσύνη, έκπληξη, αναμονή )  και  τις  διαβαθμίσεις  αυτών. Από  την  ανάμειξη  και  τον  συνδυασμό  αυτών  των  βασικών  συναισθημάτων  σχηματίζονται  και  τα  υπόλοιπα  συναισθήματα  σύμφωνα  με  τον  Plutchik.  Συνολικά  32  συναισθήματα.

          Ας  δούμε  πρώτα  τα  8  αυτά  συναισθήματα, δεξιόστροφα, αρχίζοντας  από  τη  χαρά, και  πώς  τα  διαβαθμίζει  βάζοντας το  βασικό  συναίσθημα  στη  μέση  και  δύο  άλλα  συναισθήματα  της  ίδιας  οικογένειας   δεξιά  κι  αριστερά.  Ένα  συναίσθημα  χαμηλότερης  έντασης  πριν  και  ένα  μεγαλύτερης  έντασης  μετά:

1. Ηρεμία – χαρά – έκσταση
2. Απόδοση – εμπιστοσύνη – θαυμασμό
3. Κατανόηση – φόβος – τρόμος
4. Διάσπαση – απροσδόκητη   έκπληξη – έκπληξη
5. Περισυλλογή – θλίψη – πόνος
6. Ανία – αηδία – απέχθεια
7. Ανησυχία – θυμός – οργή
8. Ενδιαφέρον – προσδοκία – επαγρύπνηση

Παρατηρώντας  τον  τροχό βλέπουμε  ότι  από  το  συνδυασμό  δύο  οικογενειών  προκύπτει  άλλο  συναίσθημα. Τα  εξής :

Απ΄την  1^η & 2^η  οικογένεια : Αγάπη

Απ΄τη   2^η &  3^η  οικογένεια : Υποτέλεια

Απ΄την  3^η &  4^η  οικογένεια : Δέος

Απ΄την   4^η &  5^η  οικογένεια : Αποδοκιμασία

Απ΄την  5^η &  6^η  οικογένεια : Τύψεις

Απ΄ την  6^η &  7^η  οικογένεια : Περιφρόνηση

Απ΄ την  7^η &  8^η  οικογένεια : Επιθετικότητα

Απ΄ την  8^η &  1^η  οικογένεια : Αισιοδοξία

         Βλέπουμε  λοιπόν  ότι  ένα  συναίσθημα  μπορεί  να  εμπεριέχει   μεν   άλλα  συναισθήματα, ταυτόχρονα  όμως  να  αποτελεί  κι  ένα  άλλο  συναίσθημα. Μου  ’ ρχεται  στο  μυαλό  η  φράση  «το  όλον  είναι  κάτι  διαφορετικό, κάτι  περισσότερο  από  το  άθροισμα  των  μερών  του». Προφανώς  ισχύει  και  στα  συναισθήματα. Όπως  το  κέικ  εμπεριέχει  βούτυρο, κακάο, ζάχαρη, αυγά, αλλά  δεν  είναι ούτε  το  άθροισμα  ούτε  ο  μέσος  όρος  όλων   των  μερών  του, αλλά  κάτι  διαφορετικό από  τα  μέρη  που  το  απαρτίζουν.

 Η  αγάπη  λοιπόν  εμπεριέχει   ηρεμία – χαρά – έκσταση – απόδοση – εμπιστοσύνη – θαυμασμό.

Η  υποτέλεια  εμπεριέχει   απόδοση – εμπιστοσύνη – θαυμασμό – κατανόηση – φόβο – τρόμο

Το   δέος  εμπεριέχει  κατανόηση – φόβο – τρόμο – διάσπαση – απροσδ.  έκπληξη – έκπληξη

Η  αποδοκιμασία  εμπεριέχει  διάσπαση – απρ. έκπληξη – έκπληξη – περισυλλογή – θλίψη – πόνο

Οι  τύψεις  εμπεριέχουν  περισυλλογή – θλίψη – πόνο – ανία – αηδία – απέχθεια

Η  περιφρόνηση  εμπεριέχει  ανία – αηδία – απέχθεια – ανησυχία – θυμό – οργή.

Η  επιθετικότητα  εμπεριέχει  ανησυχία – θυμό – οργή – ενδιαφέρον – προσδοκία – επαγρύπνηση

Η  αισιοδοξία  εμπεριέχει  ενδιαφέρον – προσδοκία – επαγρύπνηση – ηρεμία – χαρά – έκσταση