Ο Θ Υ Μ Ο Σ – Δ Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Η Θ Υ Μ Ο Υ
Ν. ΜΑΡΚΑΚΗΣ
Ο θυμός θεωρείται ένα από τα βασικά συναισθήματα. Εκφράζει αίσθημα δυσαρέσκειας, αδικίας, προσβολής. Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου ( Α.Κ.Μ.Α ) στην οικογένεια του θυμού περιλαμβάνονται τα εξής συναισθήματα :
ΘΥΜΟΣ, ΒΙΑΙΟΠΡΑΓΙΑ ( ΒΙΑΙΟΤΗΤΑ ) , ΜΝΗΣΙΚΑΚΙΑ , ΠΙΚΑ (ΓΙΝΑΤΙ), ΕΧΘΡΑ, ΟΡΓΗ, ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗ, ΕΞΑΓΡΙΩΣΗ, ΑΠΟΓΝΩΣΗ, ΕΚΝΕΥΡΙΣΜΟΣ, ΠΙΚΡΙΑ, ΟΞΥΤΗΤΑ, ΔΥΣΦΟΡΙΑ, ΕΝΟΧΛΗΣΗ, ΜΙΣΟΣ, ΜΑΝΙΑ, ΛΥΣΣΑ, ΠΑΡΑΦΟΡΑ, ΠΡΟΣΒΟΛΗ
ΘΥΜΩΝΩ ΟΤΑΝ …
ΜΕ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ( νιώθω και φόβο μαζί με τον θυμό ),
ΜΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΝ,
ΜΕ (ΚΑΤΑ)ΔΙΚΑΖΟΥΝ,
ΜΕ (ΚΑΤΑ)ΚΡΙΝΟΥΝ,
ΜΕ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΥΝ,
ΜΕ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΠΟΙΟΥΝ,
ΜΕ ΑΔΙΚΟΥΝ,
ΜΕ ΜΕΙΩΝΟΥΝ,
ΜΕ ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΥΝ,
ΜΕ ΑΓΝΟΟΥΝ,
ΑΔΙΑΦΟΡΟΥΝ ΓΙΑ ΜΕΝΑ,
ΔΕ ΜΕ ΑΚΟΥΝ, ΔΕ ΜΕ ΠΡΟΣΕΧΟΥΝ,
ΜΕ «ΓΡΑΦΟΥΝ» ΚΑΙ ΔΕ ΜΟΥ ΔΙΝΟΥΝ ΣΗΜΑΣΙΑ,
ΧΑΝΩ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ
ΜΕ ΕΙΡΩΝΕΥΟΝΤΑΙ,
ΜΕ ΚΟΡΟΪΔΕΥΟΥΝ,
ΜΟΥ «ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ»,
ΜΟΥ ΛΕΝΕ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ Ή/ΚΑΙ ΤΙ ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΝΩ,
ΜΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥΣ,
ΔΕ ΜΕ ΣΕΒΟΝΤΑΙ,
ΔΕ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΖΟΥΝ,
ΜΕ ΥΠΟΤΙΜΟΥΝ,
ΥΠΟΤΙΜΟΥΝ ΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΜΟΥ
ΜΕ ΣΝΟΜΠΑΡΟΥΝ,
ΜΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ,
ΜΕ ΑΠΟΔΟΚΙΜΑΖΟΥΝ,
ΜΕ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ,
ΔΕ ΣΕΒΟΝΤΑΙ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ ,ΟΤΑΝ ΔΕ ΣΥΜΦΩΝΕΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ
ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΜΕ ΠΕΙΣΟΥΝ,
ΜΕ ΜΕΜΦΟΝΤΑΙ,
ΜΕ ΨΕΓΟΥΝ,
ΜΕ ΧΛΕΥΑΖΟΥΝ,
ΜΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΤΟΝ ΕΞΥΠΝΟ,
ΜΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΤΟΝ «ΔΑΣΚΑΛΟ»,
ΜΟΥ ΤΟ «ΠΑΙΖΟΥΝ» ΑΝΩΤΕΡΟΙ,
«ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ» ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΟΥ ( ΟΠΩΣ ΤΟΥΣ ΒΟΛΕΥΕΙ ),
ΠΑΡΑΒΙΑΖΟΥΝ ΤΑ ΟΡΙΑ ΜΟΥ,
ΜΟΥ ΠΑΡΑΘΕΤΟΥΝ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΕΣ,
ΡΙΧΝΟΥΝ ΣΕ ΜΕΝΑ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ
ΜΑΝΤΕΥΟΥΝ,
ΥΠΟΘΕΤΟΥΝ,
ΒΓΑΖΟΥΝ «ΔΙΑΓΝΩΣΗ»,
ΒΑΖΟΥΝ ΤΑΜΠΕΛΕΣ,
ΜΕ ΣΑΡΚΑΖΟΝΤΑΙ,
ΥΨΩΝΟΥΝ ΤΗ ΦΩΝΗ ΤΟΥΣ,
ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΜΕ «ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ»
ΜΕ ΒΡΙΖΟΥΝ,
ΜΕ ΧΤΥΠΟΥΝ
Μπορούμε να πούμε ότι θυμώνουμε, όταν χάνουμε τον έλεγχο, αδυνατούμε να διαχειριστούμε λογικά την κατάσταση που βιώνουμε. Κι όταν χάσω τον έλεγχο, νιώθω αγωνία, ανασφάλεια ή/και δέχομαι και επικρίσεις, ενώ, εάν κάνω λάθος νιώθω ενοχές, με πνίγουν τα «πρέπει» ή / και οι «συγνώμες».
Ο θυμός μάς θέτει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, επειδή απειλούμαστε. Υπηρετεί λοιπόν την επιβίωση. Ζητά λύτρωση, εκτόνωση, εκδίκηση, τιμωρία. Συνοδεύεται από καταστροφικές ή αυτοκαταστροφικές πράξεις, όμως δεν είναι ο θυμός που καταστρέφει, αλλά η πράξη που προέρχεται από αυτόν. «Δεν θα τιμωρηθείς για το θυμό σου, θα τιμωρηθείς από το θυμό σου.» ( ΒΟΥΔΑΣ ) «Ο θυμός είναι ένα οξύ που κάνει περισσότερη ζημιά στο δοχείο που το περιέχει, παρά σε οτιδήποτε χύνεται» ( Μαρκ Τουέιν )
Θυμώνουμε αλλού ή με άλλον, αλλά ξεσπάμε συνήθως στον άνθρωπό μας, στα παιδιά μας, στον εαυτό μας, στον «κατώτερο», στον πιο αδύναμο. Τον εξοστρακίζουμε κατηγορώντας, ενοχοποιώντας τους άλλους ( ή και κακοποιώντας τους ακόμα ) ή κατηγορώντας τον εαυτό μας, αυτοτιμωρώντας τον, (κάνοντάς του αυτό που θα κάναμε στους άλλους .)
Ο θυμός μπορεί να μεταμορφωθεί σε φόβο, σε ενοχή, σε πικρία, ή – εάν τον καταπιέσω – ακόμα και σε κατάθλιψη. Αν καταπιέζω το θυμό μου :
Δυσκολεύομαι να νιώσω αγάπη, ευχαρίστηση ή άλλα συναισθήματα. Είμαι επιφυλακτικός, κλειστός, αμυντικός
Δεν αντλώ ευχαρίστηση από την ανθρώπινη επαφή
Δε βρίσκω ενδιαφέρουσες τις δραστηριότητές που κάνω
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΥΜΟΥ
Ναι, ευτυχώς – δυστυχώς θυμώνουμε. Είναι ανθρώπινο ( και όχι μόνο ), φυσιολογικό, αναμενόμενο. «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά, να θυμώσεις με το σωστό άνθρωπο, στο σωστό βαθμό, για το σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με το σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο» ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Δεν αποδοκιμάζω ούτε τον αγνοώ το θυμό
ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ : Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι:
* Ο θυμός είναι κακό συναίσθημα. Δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα. Όλα δικά μας είναι, όλα είναι αξιοποιήσιμα.
* Οι ευγενικοί, πολιτισμένοι άνθρωποι δε θυμώνουν κι ότι μόνο οι άξεστοι, οι απολίτιστοι, οι πρωτόγονοι θυμώνουν
* Αν παραδεχτώ ότι είμαι θυμωμένος, αυτό είναι αρκετό για να μου περάσει
* Δεν μπορώ να αγαπώ κάποιον και παράλληλα να θυμώνω μαζί του
* Αν εκφράσω το θυμό μου, θα δημιουργηθεί ( ανεπανόρθωτη ) ρήξη στη σχέση.
* Ο θυμός θεριεύει με το θυμό. Ότι, αν εκφράσω το θυμό μου, θα δημιουργηθεί ακόμα μεγαλύτερη έκρηξη. Ναι, συμβαίνει κι αυτό, αλλά δεν είναι μόνο έτσι…
Ξεκινώ πρώτα από μένα. Είναι πολύ νωρίς να «πάω» στον άλλον. Έχω δουλειά να κάνω με τον εαυτό μου .Εφόσον είδαμε πότε και γιατί θυμώνουμε, φροντίζουμε να μην κάνουμε το ίδιο στους άλλους. Είναι πολύ πιθανόν η δική τους συμπεριφορά να μην είναι η αιτία αλλά το αποτέλεσμα της δικής μας συμπεριφοράς απέναντί τους. Π.χ. ο απογοητευμένος και θυμωμένος από τη συμπεριφορά της συζύγου σύζυγος, αφού αυτή δεν συμπεριφέρεται σύμφωνα με τα δικά του δεδομένα, δεν προσαρμόζεται στο δικό του μοντέλο επικοινωνίας, ή επειδή δέχεται «επίθεση» από τη σύζυγο, αμύνεται αντεπιτιθέμενος, με το να την ειρωνεύεται, να την προσβάλλει, να τη μειώνει. Όπως και να έχει, η συμπεριφορά του άλλου είναι ένα μήνυμα, λεκτικό ή εξωλεκτικό, που χρήζει αποκωδικοποίησης και, κυρίως, αξιοποίησης. Ξαναγράφω, λοιπόν, τι δεν πρέπει να κάνουμε στον άλλο ( με την ελπίδα ότι θα σταματήσει να το κάνει κι αυτός σε μας).
ΔΕΝ…
… ΕΡΜΗΝΕΥΩ
….ΠΕΙΘΩ
… ΔΙΚΑΖΩ
…ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΩ
…ΜΕΜΦΟΜΑΙ
…. ΣΝΟΜΠΑΡΩ
… ΚΑΤΗΓΟΡΩ
… ΚΡΙΝΩ – ΚΑΤΑΚΡΙΝΩ
… ΥΠΟΤΙΜΩ
…ΚΟΡΟΪΔΕΥΩ
… ΧΛΕΥΑΖΩ
… ΕΙΡΩΝΕΥΟΜΑΙ
… ΑΠΕΙΛΩ
… ΠΡΟΣΒΑΛΛΩ
… ΠΑΛΙΚΑΡΙΖΩ
… ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΟΥΜΑΙ
… ΕΛΕΓΧΩ
… ΚΑΝΩ ΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ, ΤΟ ΓΟΝΕΑ, ΤΟΝ ΨΥΧΟΛΟΓΟ, ΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ
… ΚΑΝΩ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ
… ΜΑΝΤΕΥΩ
… ΚΑΝΩ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ
… ΚΑΝΩ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ
… ΕΛΕΓΧΩ
Πρόλαβε το θυμό, όταν μπορείς να τον διαχειριστείς , κι όχι, όταν σε σέρνει από τη μύτη. Θυμός – οργή – χαστούκι – ντροπή/ τύψεις/ ρεζίλι
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ : ενόχληση – θυμός – οργή, αγανάκτηση – μανία, λύσσα
Παρατήρησε τον εαυτό σου ( τα δόντια, τα σαγόνια, τους μύες, το βλέμμα, τους παλμούς, την αναπνοή, την αρτηριακή πίεση, την κόρη των οφθαλμών κτλ. ), αλλά και τον άλλον. Έτσι θα ξέρεις, αν και πόσο είναι θυμωμένος. Αξιοποίησέ το. Π.χ. μην μπεις σε συζήτηση.
Να έχω συγκινησιακή ενημερότητα. Να γνωρίζω ότι μέσα μου νιώθω θυμό. Να ξέρω πόσο δυνατός είναι ο θυμός, εάν δηλαδή μιλάω εγώ ή ο θυμός μου.
Εάν νιώθω θυμωμένος, να βρω τρόπους να ελέγξω την παρόρμησή μου και να μειώσω το στρες. Μετρώ ως το 10, κάνω διάλειμμα, λέω το «πάτερ ημών», βγαίνω για βόλτα. Δίνω χώρο και χρόνο και στον εαυτό μου και στον άλλον. Μην ανησυχείτε, τον κερδίζετε, δεν τον χάνετε ( τον άλλο ).
Να αναρωτηθώ : Τι έχει να μου πει ο θυμός μου ; Τι είναι αυτό που με κάνει και θυμώνω ; Αν είχε στόμα και φωνή, τι θα μου έλεγε ; Μήπως κάτω από το θυμό, κρύβεται κάποιο άλλο συναίσθημα ; Μήπως είναι φόβος ; Μήπως είναι θλίψη ; ( Συναισθήματα που υπάρχουν στη βάση του θυμού )
Ίσως είναι και ένδειξη χαμηλής αυτοεκτίμησης, καθώς και όταν φεύγει ο θυμός, θυμώνουμε με τον εαυτό μας που θυμώσαμε, και νιώθουμε τύψεις και ενοχές.
Να μπω σε συζήτηση, όταν νιώθω ζεστά συναισθήματα, είμαι χαλαρός, ήρεμος, κι όχι όταν είμαι θυμωμένος ( γιατί έτσι νιώθω ότι έχω το πάνω χέρι κι έχω στριμώξει τον άλλον μεν, αλλά καταδικάζω τη συζήτηση… ) ΠΡΟΣΟΧΗ : «Ανοιχτός» δεν είναι όποιος μιλάει πολύ, και «κλειστός» όποιος σιωπά… Η ανοιχτότητα προϋποθέτει και συνεπάγεται συγκινησιακή κατάθεση.
Βοηθάει πάρα πολύ όχι μόνο να υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο, αλλά και η «σύνδεση» ( το να νιώσει συνδεδεμένος ο ένας με τον άλλον ), να έχω φτιάξει και το κατάλληλο συγκινησιακό κλίμα, για να «κάτσει» η όποια πληροφορία, για να «κάνει νόημα» και να μην την «κάψω» π.χ. λέει ένας Αμερικάνος στο αεροπλάνο μέσα στον άγνωστο διπλανό του:
– Γειά σας, κύριε. Με λένε Τζορτζ. Ο πατέρας μου με βίασε, όταν ήμουν 7 χρονών.
Να καταθέσω : Τι άντρας / πατέρας / σύντροφος / θέλω να είμαι ; Το αντίστοιχο και η γυναίκα : Τι γυναίκα / μητέρα / σύζυγος θέλω να είμαι ; Πώς αντιλαμβάνομαι το ρόλο μου ; Να θυμάμαι : υπάρχει δυσλειτουργία ρόλων που την αναγάγουμε σε δυσλειτουργία σχέσης ( «Η σχέση μου δεν είναι καλή, θα χωρίσω, θα βρω άλλον» )
Χρειάζονται λοιπόν 3 πράγματα :
* Να βελτιώσω τη γνώση του εαυτού μου ( ποιος είμαι ; Τι αξίες θέλω να υπηρετήσω ; Τι ζωή θέλω να ζήσω ; )
* Να καταλάβω τις δυναμικές που κρύβονται από πίσω και τα δυσλειτουργικά patterns ( μοτίβα ) που (καθ)ορίζουν τον τρόπο αλληλεξάρτησης, αλληλεπίδρασης των μελών. Να καταλάβω, πώς εγώ ο ίδιος ( παρά τις καλές μου προθέσεις ) συμβάλλω στο πρόβλημα.
* Να σπάσω τα δυσλειτουργικά patterns και να βάλω άλλα, λειτουργικά.
Όλα αυτά είναι ( και ) προϊόν τόσο εκπαίδευσης όσο και αυτογνωσίας, «θεραπείας». Ο λαός μας λέει : «Δεν ήξερες… Δε ρώταγες ;»
Να ανοίξω, να καταθέσω το θυμό μου με «θέση» και την ίδια ώρα να αισθάνομαι καλά με τον εαυτό μου, να αγγίζω ζεστό συναίσθημα. « Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΚΑΘΑΡΣΗ.» ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Να μιλήσω για μένα, όχι για τον άλλον. Να του / της δώσω πληροφορίες για το πώς εγώ βλέπω τα πράγματα, για το τι θέλω για να είναι η ψυχή μου ήρεμη και γεμάτη. Για τις δικές μου ανάγκες. Για τη δική μου «αλήθεια».
Να μιλήσω για τα δικά μου συναισθήματα ( τότε και τώρα ), τις αξίες που υπηρετώ. Να ξεκαθαρίσω τις προσδοκίες μου, τους προσωπικούς μου στόχους και τα δικά μου οράματα. Να γίνουν ζευγάρι μέσα από τις ανάγκες του καθενός.
Κουβέντιασε, όχι για να πείσεις τον άλλον, αλλά για να ανταλλάξεις πληροφορίες, απόψεις.
Οι άντρες να μην απολογούνται στις γυναίκες τους. Οι γυναίκες θυμώνουν πολύ με την απολογία των αντρών.
Πολύ σημαντικό : Να αναλάβω την ευθύνη των λόγων και των πράξεών μου. Αυτό αποφορτίζει την κατάσταση και βάζει σε άλλο πλαίσιο τη συζήτηση.
Αφού ανταλλάξω πληροφορίες, να ξαναγυρίσω στον εαυτό μου και να ξανακάνω εσωτερικό διάλογο, αξιοποιώντας τα νέα inputs, εισερχόμενα, δεδομένα.
Στη συνέχεια, να αλλάξω τη ματιά μου, όχι τα μάτια μου, τη φύση μου. Να θυμάμαι : αν αλλάξω, βελτιωθώ εγώ, αλλάζει, βελτιώνεται η σχέση. «Το να νικά κανείς τον ίδιο του τον εαυτό, είναι η πρώτη και η καλλίστη εξ όλων των νικών» ΠΛΑΤΩΝΑΣ «Να δικάσεις τον εαυτό σου. Είναι το πιο δύσκολο. Είναι πολύ πιο δύσκολο να κρίνεις τον εαυτό σου, παρά τους άλλους. Αν καταφέρεις να κρίνεις δίκαια τον εαυτό σου, είσαι στ’ αλήθεια σοφός» (ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ )
Να απαρνηθώ το «Αν ο άλλος ήταν καλύτερος, εγώ θα ήμουν ευτυχέστερος. «Κανείς δεν μπορεί να σε ευτυχήσει, παρά μόνο ο εαυτός σου» ( ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ)
Να ξαναμπώ σε συζήτηση με στόχο να υπάρξει σύνθεση, ( ΘΕΣΗ 1 – ΘΕΣΗ 2 , ΣΥΝΘΕΣΗ) έτσι ώστε να νιώθουν και οι δύο καρδιές νικήτριες, καμιά να μη νιώθει χαμένη, ηττημένη. Να θυμάμαι : Το ΕΓΩ και το ΕΣΥ γεννάνε ανταγωνισμό, δυσλειτουργία και «κακό» συναίσθημα. Μόνο το ΕΜΕΙΣ γεννάει σύνθεση, πρόοδο, κοντινότητα και «ζεστό» συναίσθημα. Αξιοποιείς τον καυγά, όταν αφήνεις παλιές δεσμεύσεις του παρελθόντος και βρίσκεις νέες, πιο λειτουργικές.
Στη συνέχεια να ανανεώσω τα παλιά «συμβόλαια»….
Να βάλουμε νέους στόχους, κοινά οράματα, και …
Να δεσμευτούμε ότι θα τα παλέψουμε, αξιοποιώντας ό,τι καινούριο φέρνει η ζωή, επαναπροσδιορίζοντας ξανά και ξανά όταν κι όπου χρειαστεί.
Οπλιστείτε με υπομονή. Δεν αλλάζουμε από τη μια στιγμή στην άλλη. Θα γίνουν και θα ξαναγίνουν τα ίδια λάθη. Όμως όσο περπατάμε το νέο δρόμο, τόσο ξεθωριάζει ο παλιός…
ΠΡΟΣΟΧΗ : Δε λύνονται όλες οι συγκρούσεις. Σ’ αυτήν την περίπτωση ας συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε ή / και ας εφαρμόσουμε τον κανόνα του άλυτου υπολείμματος : Αν δεν μπορούμε να βρούμε λύση κοινής αποδοχής, ας υπάρξει έστω μια μικρή βελτίωση ή, τουλάχιστον, ας μη χειροτερέψουν τα πράγματα.
Βοηθάνε και οι μικροεκρήξεις, τα καυγαδάκια, για να αποφορτίζεται το σύστημα, να αδειάζει το «βυτίο». Αν κουκουλώνουμε, καταπίνουμε, ίσως ο μεγάλος σεισμός να είναι καταστροφικός και η κατάσταση μη αναστρέψιμη πλέον…
Paul Watzlawick : Υπάρχουν δυσκολίες στη ζωή μας από το δικό μας χειρισμό, όταν ο τρόπος, ο χρόνος, το επίπεδο που επιλέξαμε να χειριστούμε τη δυσκολία, δεν είναι τα κατάλληλα.. Π.χ. Επέλεξα να συζητήσω θυμωμένος / λυπημένος. Άρα δεν «αγγίζω αισιοδοξία». Μπαίνω, λοιπόν, κατηγορώντας τον άλλον με αποτέλεσμα να επέλθει σύγκρουση.
Το σωστό :
«Με πόνεσε, με πλήγωσε αυτό που έκανες. Ήταν στιγμές που ήθελα να σηκωθώ να φύγω…» ή «Όσες φορές συνεργαστήκαμε, έφυγα με γεμάτη την καρδιά, όσο δύσκολα κι αν ήταν… Και βγάλαμε και πολλή δουλειά…» ή «όσο φωνάζεις, κλείνομαι, άρα δεν παίρνεις και εσύ τη βοήθεια που ζητάς.. Και μετά με κατηγορείς που είμαι κλειστός και δε μιλώ. Μου προκαλείς το κλείσιμό μου, και θέλω να το ξέρεις, να αξιοποιήσεις την πληροφορία αυτή που σου δίνω, μελλοντικά.
ΑΝΑΠΛΑΙΣΙΩΣΗ : Ο θυμός γίνεται αντιληπτός από τον άλλο σαν απειλή – επίθεση. Άρα ή θα «φύγει» ή θα «επιτεθεί», θα αμυνθεί αντεπιτιθέμενος. Όσο πας να πείσεις τον άλλον, τόσο τον μουλαρώνεις, τόσο τον διώχνεις. Κανείς δεν αλλάζει όσο τον κατηγορούμε. Πάνω στο θυμό του, μας δίνει πολλές και σημαντικές πληροφορίες, για τη δική του πραγματικότητα. Να αναρωτιέσαι : Τι μου «λέει» μέσα από το θυμό του ; Ποια ανάγκη του κρύβεται από κάτω ; ΘΥΜΗΣΟΥ: Κάτω από το θυμό κρύβεται ενδιαφέρον κι αγάπη. Αν αδιαφορούσε ο άλλος, δε θα ‘σπαγε τα νεύρα του για τη σχέση. Δεν έχει σημασία ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Το σημαντικό είναι να θρέψεις τη σχέση σου. ΚΑΝΟΝΑΣ : Επέβαλες το δικό σου, έχασες τη σχέση …
Εάν θυμώσω τον άλλο, όταν ηρεμήσουν τα πνεύματα και ηρεμήσω κι εγώ, να πω : Κοίτα τι χαζομάρες κάνει, κοίτα πώς / πόσο χαλάει τον εαυτό του, πόσο εκτίθεται ( ο θυμωμένος, ο επιτιθέμενος ), υποβιβάζει, υποτιμάει, ευτελίζει τον εαυτό του, τον ΚΑΤΑΡΓΕΙ, αν και τα έχει καταφέρει στη ζωή του, για να βοηθήσει εμένα…
ΠΡΟΛΗΨΗ, ΠΡΟΛΗΨΗ, ΠΡΟΛΗΨΗ : Προπονηθείτε σε περιόδους «ειρήνης». Σε καιρό «πολέμου», είναι ευκαιρία να προπονηθείτε σε πραγματικές καταστάσεις, να δείτε τι έχετε καταφέρει, να τσεκάρετε την πρόοδό σας.
Βάλτε ένα ρεαλιστικό στόχο, ένα μικρό βηματάκι προόδου, στον επόμενο καυγά. Μπείτε «διαβασμένοι» στον καυγά. Πείτε στον εαυτό σας : Την επόμενη φορά που θα θυμώσω, θα προσπαθήσω ( π.χ. ) να ρίξω τη δύναμη του θυμού από το 6 στο 5.
Αφιερώστε 5 λεπτά την ημέρα, για να ανταλλάξετε τα συναισθήματά σας. Π.χ. «Σήμερα με λύπησε, με πόνεσε αυτό που είπες, αυτό που έκανες και θέλω να το μοιραστώ μαζί σου, θέλω να το ξέρεις, δεν είναι ανάγκη να το λύσουμε, σώνει και καλά, άμεσα, τώρα.»
Πρόλαβε την κρίση πριν γίνει κρίση. Παρακολούθα τα σινιάλα.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ : Ο ΘΥΜΟΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ, ΔΥΝΑΜΗ ΑΛΛΑΓΗΣ
ΑΝΑΠΛΑΙΣΙΩΜΕΝΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ-ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΥΜΟ
Να θυμάσαι : ο θυμός σου γίνεται αντιληπτός από τον άλλο σαν απειλή, προσβολή, επίθεση. Άρα τον προκαλείς να «φύγει» ή να «επιτεθεί» ( fight or flight )
Πρόλαβε το θυμό σου, όταν μπορείς να τον διαχειριστείς. Όταν νιώθεις ότι «φουντώνεις» πολύ, σταμάτησε τη συζήτηση. Χρειάζεται όμως να το δηλώσεις : «Φεύγω Όταν το ( όποιο ) συναίσθημα περάσει τα 2/3 της έντασής του ( όταν δηλαδή μπει στα κόκκινα ), σε ορίζει, δεν το ορίζεις, σε τραβάει από τη μύτη, δεν είσαι ο εαυτός σου, κάνεις ακόμα κι αποτρόπαια πράγματα.
ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ ΝΑ ΛΕΩ :
* Κοίτα πόσο χαλάει ( ο άλλος ) τον εαυτό του, πόσο ευτελίζει, πόσο καταργεί τον εαυτό του, (αν και τα έχει καταφέρει στη ζωή του ), για να βοηθήσει εμένα ν’ αλλάξω …
* Το να θυμώνει μαζί μου σημαίνει πως είμαι σημαντικός γι’ αυτόν, σημαίνει πως ενδιαφέρεται για τη σχέση, ειδάλλως δε θα ‘τρωγε τα σωθικά του για μένα, για μας…
ΣΤΟΝ ΑΛΛΟ ΝΑ ΛΕΩ :
* Όσο μου φωνάζεις αγχώνομαι, φοβάμαι, νιώθω την ανάγκη να προστατεύσω τον εαυτό μου, κι έτσι δεν μπορώ να συγκεντρωθώ σ’ αυτά που λες. Δε σ΄ ακούω.
* Όσο φωνάζεις, «κλείνομαι». Άρα δεν παίρνεις τη βοήθεια που ζητάς. Και λυπάμαι, που μετά μου το χρεώνεις κιόλας και με κατηγορείς ότι είμαι «κλειστός» και δε μιλώ, δεν ακούω…. Εσύ μου προκαλείς το κλείσιμό μου και θέλω να το ξέρεις, για να το αξιοποιήσεις μελλοντικά… Είναι πολύ σημαντικό για μένα…
* Με πόνεσε, με πλήγωσε αυτό που είπες, που έκανες… Ήταν στιγμές που ήθελα να σηκωθώ να φύγω…
* Σήμερα , με λύπησε, με πόνεσε αυτό που ( δεν ) είπες, αυτό που ( δεν ) έκανες. Θέλω να το μοιραστώ μαζί σου, θέλω να το ξέρεις, και να προσπαθήσεις, σε παρακαλώ, να μην το ξανακάνεις.
* Και μόνο που με ακούς ( αν δε με διέκοπτες κιόλας, θα ήταν ακόμα καλύτερα ), ηρεμώ ( κάπως ), ανακουφίζομαι, πέφτει η ένταση. Δεν είναι ανάγκη να μου δώσεις λύσεις, απλά άκουσέ με. Και μόνο αυτό με βοηθάει πολύ. Με βοηθάς πολύ.
* Κάτω από το θυμό μου κρύβονται η αγωνία μου, οι φόβοι μου, οι ανάγκες μου. Μη μένεις στο θυμό μου, προσπάθησε να νιώσεις τον πόνο μου κάτω απ’ αυτόν.
* Συγγνώμη, δε μιλούσα εγώ, μιλούσε ο θυμός μου. Συγχώρεσέ με…
* Θα ήμουν πιο ήρεμος, πιο χαρούμενος, πιο τρυφερός, αν π.χ. με βοηθούσες στο συγύρισμα του σπιτιού, αν έντυνες το πρωί το παιδί, αν με έπαιρνες ένα τηλέφωνο να μου πεις πως θα καθυστερήσεις. Έτσι θα κοιμόμουν 10 λεπτά παραπάνω, θα ήμουν πιο ξεκούραστος, θα ήμουν πιο καλός, πατέρας, πιο καλή μάνα, πιο καλός σύντροφος.
* Δε θέλω να σε φτάνω σ’ αυτό το σημείο, δε θέλω να σε θυμώνω. Βοήθησέ με, δείξε μου, μάθε με. Μόλις νιώθεις να θυμώνεις, να μου το λες αμέσως. Θέλω να καταλάβω πότε το κάνω, για να το αλλάξω…
* Θυμάσαι τι ωραία ήταν, όταν συνεργαστήκαμε ; Και τι πολλή δουλειά που βγάλαμε !
καλή επιτυχία στις προσπάθειές σας ….